Als we 'racisme opzoeken in Van Dale, dan vinden we:
ra·cis·me (het; o)
1theorie die de superioriteit van een bep. ras verkondigt2discriminatie op grond van iemands ras
Racisme heeft dus enkel betrekking op ras. Andere vormen van discriminatie, zoals bijvoorbeeld op basis van geloof, vallen niet onder racisme. (wat niet wilt zeggen dat deze andere vormen van discriminatie wel oké zouden zijn)
Er zijn verder volgens mij drie vormen van racisme: de eerste is pure haat en afkeer van een bepaald ras, de tweede is het minderwaardig vinden van een ander ras zonder echt haat te koesteren en de derde vorm is het onbewust discrimineren op basis van ras.
In principe zou men iedereen die zich schuldig maakt aan één van deze drie vormen, een racist kunnen noemen. Ik denk echter dat het contraproductief is om iemand die onbewust discrimineert of onbewust is van de vooroordelen die hij heeft, om die persoon een racist te noemen. Iemand die net een racist genoemd is, zal zich aangevallen voelen en zal niet meer luisteren naar de argumenten die hem of haar zouden kunnen doen inzien dat hij of zij onbewust discrimineert. Je kan wel zeggen dat zijn gedrag discriminerend is.
Gevoeligheid voor racisme
Neemt het racisme in onze maatschappij nu toe of neemt het af? En hoe zit het met onze gevoeligheid voor racisme?
Het antwoord op deze vragen is veel genuanceerder dan velen beweren. Als we naar de media kijken, dan zien we toch dat er al heel wat veranderd is. Om een voorbeeld te geven: twintig jaar geleden noemde men iemand met een donkere huidskleur nog steeds een 'neger' op tv of radio. Anno 2017 wordt dit terecht niet meer aanvaard. Ook de aanpassingen aan zwarte Piet, duiden op een positieve evolutie. De gevoeligheid voor racisme lijkt dus toe te nemen.
Dit wil echter niet zeggen dat deze mentaliteitsverandering tot in alle lagen van onze maatschappij is doorgedrongen. Er zijn nog steeds mensen die jaren achterstand hebben wat betreft hun opvattingen. Deze mensen hebben geen voeling meer met de 'politiek correcte' media en politici. Omdat ze niet inzien wat er mis is met hun opvattingen, hebben ze het gevoel dat de waarheid niet meer gezegd mag worden. De kans om deze mensen te overtuigen van hun ongelijk wordt zelden gegrepen omdat we vervallen in een heen en weer geroep van verwijten.
Donald Trump heeft handig gebruik gemaakt van deze situatie om dit buikgevoel van deze mensen te verwoorden en misschien wel mainstream te maken. Figuren zoals Filip Dewinter gebruiken het succes van Trump dan weer om te beweren dat hun boodschap niet racistisch is. Dewinter redeneert als volgt: Trump zegt ongeveer hetzelfde als wat Vlaams Belang al jaren zegt, en de meerderheid van de Amerikanen heeft op Trump gestemd. Het is volgens hem onmogelijk dat de meerderheid racistisch is, dus is de boodschap van Trump en die van het Vlaams Belang niet racistisch. Natuurlijk is dit onzin. De meerderheid kan het mis hebben en kan dus ook racistisch zijn.
Een hardnekkig vooroordeel
Een zeer vaak voorkomend en ook hardnekkig vooroordeel, is dat sommige rassen minder intelligent zouden zijn dan andere. De meeste mensen die er zo over denken, zullen dat voor zich houden, want racisme is immers strafbaar. Er volgt dus geen discussie, en deze mensen blijven hardnekkig vasthouden aan foute opvattingen. Het zou volgens mij veel beter zijn als het uiten van racistische opvattingen niet verboden was, maar dat deze misvattingen op andere manieren bestreden werden.
De reden dat niemand (of toch bijna niemand) nog gelooft dat de aarde plat is of dat de zon rond de aarde draait, is niet dat deze achterhaalde opvattingen verboden zijn. De reden dat niemand die dingen nog gelooft, is dat iedereen voldoende overtuigd is van het tegendeel. Misschien is het tijd dat mensen er op wordt gewezen dat racisme fout is, niet alleen omdat het niet sympathiek is, maar omdat er geen enkele reden is om te denken dat het ene ras superieur is tegenover de andere.
Om terug te komen op de verkeerde opvatting dat sommige rassen intelligenter zijn dan andere, moet ik wel toegeven dat bepaalde statistieken die indruk geven. Er bestaan verschillende artikels die de gemiddelde intelligentie per land bespreken. (bvb.:https://iq-research.info/en/page/average-iq-by-country) Uit die gegevens blijkt dat de intelligentie in Afrikaanse landen vaak bedroevend laag is, maar ook verschillende landen in Latijns Amerika en het Midden Oosten scoren merkelijk lager dan de westerse landen. Een racist zal uit deze gegevens bijvoorbeeld concluderen dat Afrikanen dommer zijn en dat dat genetisch is en gelinkt is aan hun huidskleur.
Correlatie is echter niet altijd hetzelfde als oorzaak. De reden dat het IQ in Afrika gemiddeld veel lager is, heeft alles te maken met omgevingsfactoren, en niet met genetische factoren. In Afrika is er meer ondervoeding, er zijn meer parasieten. Deze factoren kunnen de ontwikkeling van een kind vertragen en de intelligentie zal er onder lijden. Verder krijgen niet alle Afrikaanse kinderen een degelijke educatie, waarvan we weten dat het een grote rol speelt in de ontwikkeling van intelligentie.
De volgende artikels gaan dieper in op dit onderwerp:
Onbedoeld racisme en bewustmaking
Onbewust racisme wordt vaak afgedaan als niet zo erg: 'ik bedoelde het toch niet slecht'. Zelfs al zijn de bedoelingen goed, de impact kan toch groot zijn. Een voorbeeld van onbewust racisme zijn uitspraken zoals: 'Je bent wel mooi voor een zwarte vrouw'.
Een ander voorbeeld is zwarte Piet. De bedoeling van zwarte Piet is niet om te discrimineren, maar dat is wel het effect. Zwarte mensen voelen zich bespot door de raciale kenmerken van zwarte Piet in combinatie met zijn functie en karaktereigenschappen. Zwarte Piet was vroeger de figuur die kinderen moest straffen als ze stout waren. Nu is hij meer de grappige en niet al te snuggere side kick van Sinterklaas. Dit zorgt ervoor dat kinderen van kleinsaf aan, onbewust aangeleerd worden dat zwarte mensen een ondergeschikte functie hebben en dat ze minder intelligent zijn.
Onze maatschappij zit vol onbewust racisme. Dit heeft er voor gezorgd dat kinderen met een andere huidskleur, minder zelfvertrouwen hebben en zich dommer en lelijker voelen. Daarom is het enorm belangrijk dat deze kinderen voorbeelden hebben waar ze naar kunnen opkijken. Personen zoals president Obama of de fysicus Neil Degrasse Tyson zijn enkele voorbeelden. Het is ook belangrijk dat ze zich kunnen herkennen in boeken die ze lezen, in films of in speelgoed waar ze mee spelen. Kleuterscholen zouden verplicht moeten worden om niet enkel blanke poppen ter beschikking te hebben.
Om de strijd aan te gaan met onbewust racisme, is het belangrijk dat we luisteren naar mensen die zich gediscrimineerd voelen. Zij zijn vaak beter geplaatst om racisme op te merken. Een blanke, hetero man zoals ik, is zich niet altijd spontaan bewust van discriminatie omdat mijn bevoorrechte positie mij heeft beschermd tegen discriminatie.
We moeten ook vermijden dat wanneer één persoon met een andere huidskleur ergens geen probleem ziet, er van uit te gaan dat er geen sprake is van discriminatie. Ik moet hierbij spontaan denken aan Lies Lefever, die geen probleem had met zwarte Piet. Dat was voor vele blanke Belgen het ultieme bewijs dat zwarte Piet niet racistisch is. Het punt dat ik wil maken, is dat niet elke persoon met een andere huidskleur even bewust is van racisme. En iemand als Lies Lefever, is door geadopteerd te zijn, mogelijks veel meer afgeschermd geweest van racisme dan iemand met niet-blanke ouders.
Denk zelf kritisch na over wat je hoort en leest in de media en over uitspraken van politici, kennissen, collega's. En durf vooral de discussie aangaan over racisme. (Reacties hieronder zijn dus altijd welkom)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten